اخیرا خبری در رسانه ها منتشر شد:
-
زبان ترکی استانبولی دردانشگاه ارومیه تدریس
خواهد شد.
ظاهر خبر خیلی خوشحال کننده است...چرا که
بالاخره دوستداران و مشتاقان زبان ترکی به آرزوی دیرینۀ خود رسیدند . ام من که
سالهاست با دو زبان ترکی ایران (معروف به آذری) و ترکَی استانبولی سر و کار دارم
شوکه شدم ..و با خود گفتم :
-
حالا که قرار است زبان ترکی آکادمیک بشود ....
-
چرا زبان ترکی استانبولی ؟...
-
چرا در مقطع دانشگاه و نه در مقطع دبستان و
مدارس پایه ؟....
-
آیا زبان ترکی ایران (آذری) عیبی دارد که به
جایش زبان ترکی استانبولی انتخاب شده است ؟...
-
آیا حکومت ایران قصد دهن کجی به ترکهای ایران را
دارد ؟...
-
آیا زبان ترکی استانبولی با الفبای لاتین تدریس
خواهد شد ؟...
البته این را می دانم که بعضی از اساتید برجستۀ دانشکده های
ترکیه ایرانی هستند و ایران از این بابت دست فراخ و بازی دارد.....اما باز هم این
سؤال در ذهنم می دود....
-
چرا مسئولین ایران به سمت ترکی استانبولی خیز
برداشته اند ؟...
-
چرا ترکی ایران (آذری) را دور زده اند ؟
این افکار مغشوش چند روز است روح مرا آزار می
دهد.من در مورد زبان ترکی ایران (آذری) و زبان ترکی استانبولی بارها و بارها مطلب
نوشته و در مجامع مختلف و بین المللی سخنرانی کرده ام .حتی در تلویزیونهای رسمی
ترکیه در مصاحبه های ناقص و ابتری که از من پخش شده است...به طور علنی اعلام کرده
ام که زبان اصلی ترکی را ایرانی ها (آذری ها) حفظ کرده اند ..آنهم در شرایطی که آموزش
آکادمیک برای ترکهای ایران وجود نداشته و ممنوع بود..و... (هنوزهست) .
در یک نمونه هم دیوان دیوان (سازیمین سؤزو) شاعر
بلند پایه بولوت قره چورلو (سهند) را نام برده ام که با کتاب پایۀ (دده قورقود)
همخوانی دارد..و با همۀ محدودیتهای موجود برای چاپ و انتشار کتاب ترکی در ایران بارها
و بارها تجدید چاپ شده ...و آخرین چاپش توسط دوست عزیز و هم محلی سخت کوشم...(حسن
اومود اوغلو) ویرایش و منتشر شده است...
اشعار سهند آنچنان ارزشمند است که استاد شهریار
خالق اثر بی بدیل ترکی (حیدربابایه سلام) بارها اعلام کرده که بهترین شعر زندگی اش
را به سهند تقدیم کرده است...و بعضی ها هم بر این عقیده اند که کتاب سهند در زبان
ترکی همسنگ شاهنامه در زبان فارسی ست...در صورتی که در زبان ترکی استانبولی سابقۀ
چنین اثری نیست...
برای باز مرور زبان ترکی استانبولی و ترکی
ایرانی (آذری) به مطالب زیر اشاره می کنم...
-
ترکی استانبولی با 350 هزار لغت پایه مدون شد و
خیلی زود به یک میلیون و دویست هزار لغت رسید و به سرعت بیشتر و بیشتر شد...
باید بگویم کههمین لغات پایه مملو از لغات فارسی
(برگرفته از دورۀ عثمانی) و نیز لغات عربی ست.و در کمال ناباوری باید بگویم که
تعداد لغات فارسی در ترکی استانبولی به مراتب بیشتر از لغات فارسی در ترکی ایران
(آذری) ست...سیاه (قره)..هوش (خوش)...پرشمبه (پنجشنبه) به کار (مجرد)..و ده ها و
صدها لغات دیگر که با اندکی تغییر در لهجه
به ترکی استانبولی تبدیل شده ..در صورتی که ما در ایران لغت ترکی اش را استفاده می
کنیم....که نیاز به مبحث جدیدی بر این
موضوع هست...
انبوه لغات عربی هم در بین لغات پایۀ ترکی
استانبولی موج می زند...مرحبا....مع الاسف...ظرف...جامی (جامع)...و صدها و هزارها
لغت عربی دیگر...
و نیز لغات فرنگی...(انگلیسی- فرانسوی-یونانی
...و...)..مثل استاسیون. (استگاه).راندوو
(نوبت)..پاردین (پوزش خواستن)...و صدها لغت غیر ضروری دیگر که مشابه ترکی اش موجود
است...
البته من مخالف استفاده از لغات فنی و صنعتی در
زانهای مختلف نیستم...مشکل اینجاست که خیلی لز این لغات فرنگی و غیر ترکی با اندکی
پس و پیش جزء لغات اصلی اینها شده است...مانند..تبسیح (تسبیح)..کؤپرو
(کؤرپو)....عویض (عوض کردن...صرافی
)..بای..(بیگ )....آیت (عاید)....سرت (سفت)...پازاز (بازار)....پرشمبه
(پنجشنبه)....جامی (جامع).....که می توان گفت در ساختن این لغتها عاقبت اندیشی
نشده است...
درمورد خط هم باید بگویم..ترکی استانبولی 29 حرف
و فاقد حرف (خ) است..(شاید برای هماهنگی
با اروپا (خ ) را حذف کرده اند)...و همین نقص حروف باعث شد که کشور آذربایجان
(باکو) در موقع استقلال از شوروی این خط را نپذیرفت.....
در میان ترک زبانان ایران (آذری ها) با آنکه
زبان حکومت و زبان اداری فارسی بود و حکومت طی اعصار و قرون سعی در گنجانیدن لغات
فارسی در ترکی ایران داشت...با این حال لغات ترکی بهتر از زبان ترکی استانبولی و
حتی زبان باکو حفظ شده است...و باید بگویم ترکی استانبولی درعین حال که به لغات
خود می افزاید...با این حال در حیطۀ ترکی در حال کوچک شدن است...و ورود لغات غیر
ترکی و غیر ضروری و دارای کلمات ترکی مشابه هر کدام ضربه ای به زبان ترکی خواهند
شد...
من گاهی در مراوده ها و مکالماتم با اساتید
ترکیه از لغات جاری در تبریز استفاده می کنم که جوانها اصلا متوجه نمی شوند و
پیران مجلس می گویند...پدر...یا...مادر ما هم از این لغت استفاده می کردند...
در مورد دستور زبان ترکی هم باید بحث دیگری
داشته باشیم ..فقط به این مطلب اشاره می کنم که در تدوین قواعد دستور زبان از
الگوهائی استفاده شده که جمله بندی را سخت کرده است....
بر اساس جمعیت و نفوس...ترکیۀ 75 میلیون نفری
آماری نزدیک به 55 میلیون نفر ترک زبان دارد...در یک بررسی ساده مشخص می شود که
ترکیه از 24 بوی (طایفه ) تشکیل شده که برگرفته از 24 فرزند اوغوز هستند.(یعنی از
6 فرزند اوغوز..4 فرزندش هرکدام صاحب 6 فرزند شده و به 24 بوی بدیل شدند...اگر به
این 24 بوی ورود ایرانی ها (افشار- خراسان- افراد مناطق مرزنشین) و آذربایجانی ها
(منطقۀ قفقاز) را اضافه کنیم...و بر آمار نفوس ترکیه تقسیم کنیم به هر بوی حدود 2
میلیون نفر می رسد ...در صورتی که در ایران با 40 میلیون ترک (حتی حداقل با 30
میلیون) ..بیش از 20 میلیون این افراد از یک بوی...(طایفه) هستند...این تفکیک شامل
کشور آذربایجان (باکو) هم می شود...که با 9 میلیون جمعیت از 8 بوی تشکیل شده اند
که جمعیت غالب آنها هم از طایفۀ ترکهای ایران هستند و در تقسیم به هر بوی یک
میلیون جمعیت می رسد که با تجمیع و تجمع ترکهای ایران قابل مقایسه نیستند...سایر
ترکها در دنیا طوری پراکنده هستند که نیازی به تقسیم بندی در این جدول نیست....ما
همۀ این بوی ها را ترک حساب می کنیم و در حساب کلی همه را در کنار هم قرار می
دهیم...از ترکمن ها گرفته تا عثمانی..افشار...چاپاق چور...چپ می...ساری
گئچی...قارا گئچی...تاتار..اویغور...قاراخانلار...سلجوقلار....و همه و همه را...
بحث من این است که مرکزیت فشردهء ترکهای جهان در
ایران است و اگر قرار باشد زبان ترکی در دانشگاه های ایران تدریس شود...آن
ترکی...ترکی آذری ست نه ترکی استانبولی یا ترکی منابع دیگر..و محورریت زبان و حتی
خط باید ایران باشد نه ترکیه...
ترکهای ایران هم با محوریت تبریز خواسته و
ناخواسته در کانون تجمیع و تجمع ترکهای
سراسر دنیا قرار دارند و موظف هستند که 300میلیون ترک زبان را با کم عیب ترین زبان
ترکی تغذیه کنند...و بر مبنای محاسبات فوق...اولا باید آموزش زبان ترکی (آذری) از
مراکز آموزشی پایه شروع بشود..ثانیا این وظیفۀ کانون ترک زبانان دنیا یعنی تبریز
است که همۀ ترکها را به خط مشترک فرا بخواند...بعد از این مرحله آموزش ترکی
استانبولی نه تنها در دانشگاه ارومیه بلکه در سراسر دنیا دلنشین خواهد بود...نه
اینکه در جائی مثل ایران که تا کنون حافظ زبان ترکی بوده است به جای زبان سالم و
کم آلوده به زبانهای دیگر ترکی استانبولی آموزش داده شود...
من به عنوان یک ترک زبان ایرانی (آذری) اگر
بخواهم به زبان ترکی ایران با ترکی استانبولی و حتی باکو عیار بدهم...زبان ترکی
استانبولی فعلی وحتی زبان باکو را نقرۀ کم عیاری در مقابل زبان ترکی ایران (آذری)
که عیار طلای بالائی دارد ....می بینم...و خطاب به مسئولین ایرانی می گویم...
اگر شما از اتنخاب ترکی استانبولی برای آموزش در
دانشگاه ارومیه غرض خاصی ندارید...ابتدا زبان اصلی ترکهای ایران را آکادمیک
بکنید...و بدانید که :
....مرغ همسایه همیشه غاز نیست...
علیرضا پوربزرگ وافی
2015/8/12
ترکیه
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر