...................تضمین.......
در اصل آوردن یک جملۀ معروف مثل(یک آیه از قرآن) در شعر خود است...
دوچیز حاصل عمر است نام نیک و ثواب.......ار این دو درگذری (کل من علیها فان)سعدی
یا.......در سایۀ این صنعت وپالایشگاه.........با آن همه سرمایه و این نفت سیاه
این ملت (آبادان) چرا در فقرند. . . لاحول ولا قوه الا بالله...(وافی....به خاطر آلودگی هوای خوزستان این رباعی را گذاشتتم.... ............. در سیرتکاملی به مرور آوردن مصرعی از شاعر دیگردرشعر خود به این صنعت اضافه شد...
شرط استفاده از شعر شاعر دیگر در شعر خود این است که در همان بیت نام شاعری که شعرش تضمین شده آورده شود یا به گونه ای باشد که خوانندۀ شعر متوجه این موضوع باشد..مثلا مصرع استفاده شده را داخل گیومه(ناخن) بگذارد و حتی در انتهای صفحه زیر نویس کند.
به ناله گفت (عطا) بارها به گوش نسیم....جوانه ها همه چشم انتظار خورشیدند..وافی
در اینجا در مصرع اول نام شاعری که مصرع دوم از اوست آورده شده است...
مرحلۀ بعدی آوردن یک بیت کامل از یک شاعر دیگر است..
به یاد جوانی همی مویه دارم...بدین بیت (بوطاهر خسروانی)
جوانی به بیهودگی باددادم.....دریغا جوانی دریغا جوانی...محمد عبده
بیشترین کاربرد تضصمین به صورت یک بیت کامل معمولا در قصیده و غزل است ولی در قالبهای دیگر شعری نیز از آن استفاده شده است..چنانکه سعدی در یک قالب مثنوی چنین می گوید....
چه خوش گفت فردوسی پاکزاد.....که رحمت بر آن بندۀ پاک باد
میازار موری که دانه کش است...که جان دارد و جان شیرین خوش است
مرحلۀ بعدی تضمین که به رایج ترین نوع آن تبدیل شده است..تضمین یک غزل کامل از یک شاعر است..فرم این نوع تضمین به این طریق است که شاعر تضمین کننده 3 مصرع هم قافیه با مصرع اول مطلع (که مصرع دوم هم قطعاهمان قافیه را خواهد داشت)سروده و قبل از مصرع اول مطلع می گنجاند به گونه ای که از نظر مضمون نیز با هم همخوانی داشته باشند.در بیتهای بعد شاعر موظف است قافیۀ سه مصرع بیت دوم و بعد از آن را از مصرع اول هر بیت بعدی تبعیت بکند و بر قافیۀ مصرعهای اول مکلف باشد
در صنعت تضمین اکثر شعرا طبع آزمائی کردند و عموما از غزلهای شاعران معروف استفاده کرده اند.ولی تجربه نشان داده که اکثر شعرا نتوانسته انداز عهدۀ تضمین خود به خوبی برآیند.و باید بدون تعارف اعتراف کرد که.شاعران تضمین کنندهمغلوب شعر اصلی شده اند.
از معدود تضمین هائی که در حد واندازۀ شعر اصلی سروده شده می توان به تضمین غزل معروف(خیالی)اشاره کرد که شیخ بهائی تضمین کرده است..
ای تیر غمت را دل عشاق نشانه......جمعی به تو مشغول و تو غائب ز میانه
لازم به ذکر است که از (خیالی) فقط 2 غزل به یادگار مانده است و این دو غزل حکایت از توانائی و قدرتمنی این شاعر در غزل سرائی دارد.
یکی دیگر ازتضمین های مورد قبول تضمینی ست که ملک الشعرای بهار به (قطعه) ای ازاشعار سعدی نوشته است..
گلی خوشبوی در حمام روزی........رسید از دست مخدومی به دستم....
با ظهور شعر نو با آنکه اکثر مردم شاعر شده اند این صنعت قابل تامل (که بازی خطرناکی هم هست)به فراموشی سپرده شده است..ولی با ابداع مثنوی-غزل....یا....غزل-مثنوی...این انتظار می رود که بعضی از شعرا در این قالب یک غزل کامل از یک شاعر را تضمین کند...
والسلام....
اشاره.......در بعضی از تذکره هابه بیتی که بیت قبلی را تکمیل کند ...هرچند هر دو از یک شاعر باشد را نیز تضمین می گویند
اگر شمشیرگرد لشکر تو.....بخواهد روز جنگ و روز میدان.......یکی دریا کند صحرای آمون...یکی صحرا کند دریای عمان..عنصری
در اصل آوردن یک جملۀ معروف مثل(یک آیه از قرآن) در شعر خود است...
دوچیز حاصل عمر است نام نیک و ثواب.......ار این دو درگذری (کل من علیها فان)سعدی
یا.......در سایۀ این صنعت وپالایشگاه.........با آن همه سرمایه و این نفت سیاه
این ملت (آبادان) چرا در فقرند. . . لاحول ولا قوه الا بالله...(وافی....به خاطر آلودگی هوای خوزستان این رباعی را گذاشتتم.... ............. در سیرتکاملی به مرور آوردن مصرعی از شاعر دیگردرشعر خود به این صنعت اضافه شد...
شرط استفاده از شعر شاعر دیگر در شعر خود این است که در همان بیت نام شاعری که شعرش تضمین شده آورده شود یا به گونه ای باشد که خوانندۀ شعر متوجه این موضوع باشد..مثلا مصرع استفاده شده را داخل گیومه(ناخن) بگذارد و حتی در انتهای صفحه زیر نویس کند.
به ناله گفت (عطا) بارها به گوش نسیم....جوانه ها همه چشم انتظار خورشیدند..وافی
در اینجا در مصرع اول نام شاعری که مصرع دوم از اوست آورده شده است...
مرحلۀ بعدی آوردن یک بیت کامل از یک شاعر دیگر است..
به یاد جوانی همی مویه دارم...بدین بیت (بوطاهر خسروانی)
جوانی به بیهودگی باددادم.....دریغا جوانی دریغا جوانی...محمد عبده
بیشترین کاربرد تضصمین به صورت یک بیت کامل معمولا در قصیده و غزل است ولی در قالبهای دیگر شعری نیز از آن استفاده شده است..چنانکه سعدی در یک قالب مثنوی چنین می گوید....
چه خوش گفت فردوسی پاکزاد.....که رحمت بر آن بندۀ پاک باد
میازار موری که دانه کش است...که جان دارد و جان شیرین خوش است
مرحلۀ بعدی تضمین که به رایج ترین نوع آن تبدیل شده است..تضمین یک غزل کامل از یک شاعر است..فرم این نوع تضمین به این طریق است که شاعر تضمین کننده 3 مصرع هم قافیه با مصرع اول مطلع (که مصرع دوم هم قطعاهمان قافیه را خواهد داشت)سروده و قبل از مصرع اول مطلع می گنجاند به گونه ای که از نظر مضمون نیز با هم همخوانی داشته باشند.در بیتهای بعد شاعر موظف است قافیۀ سه مصرع بیت دوم و بعد از آن را از مصرع اول هر بیت بعدی تبعیت بکند و بر قافیۀ مصرعهای اول مکلف باشد
در صنعت تضمین اکثر شعرا طبع آزمائی کردند و عموما از غزلهای شاعران معروف استفاده کرده اند.ولی تجربه نشان داده که اکثر شعرا نتوانسته انداز عهدۀ تضمین خود به خوبی برآیند.و باید بدون تعارف اعتراف کرد که.شاعران تضمین کنندهمغلوب شعر اصلی شده اند.
از معدود تضمین هائی که در حد واندازۀ شعر اصلی سروده شده می توان به تضمین غزل معروف(خیالی)اشاره کرد که شیخ بهائی تضمین کرده است..
ای تیر غمت را دل عشاق نشانه......جمعی به تو مشغول و تو غائب ز میانه
لازم به ذکر است که از (خیالی) فقط 2 غزل به یادگار مانده است و این دو غزل حکایت از توانائی و قدرتمنی این شاعر در غزل سرائی دارد.
یکی دیگر ازتضمین های مورد قبول تضمینی ست که ملک الشعرای بهار به (قطعه) ای ازاشعار سعدی نوشته است..
گلی خوشبوی در حمام روزی........رسید از دست مخدومی به دستم....
با ظهور شعر نو با آنکه اکثر مردم شاعر شده اند این صنعت قابل تامل (که بازی خطرناکی هم هست)به فراموشی سپرده شده است..ولی با ابداع مثنوی-غزل....یا....غزل-مثنوی...این انتظار می رود که بعضی از شعرا در این قالب یک غزل کامل از یک شاعر را تضمین کند...
والسلام....
اشاره.......در بعضی از تذکره هابه بیتی که بیت قبلی را تکمیل کند ...هرچند هر دو از یک شاعر باشد را نیز تضمین می گویند
اگر شمشیرگرد لشکر تو.....بخواهد روز جنگ و روز میدان.......یکی دریا کند صحرای آمون...یکی صحرا کند دریای عمان..عنصری
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر